Faiz indirimi yapamadılar, stopajı arttırdılar

TL mevduat ve yatırım fonlarında stopaj oranları Cumhurbaşkanı kararı ile artırıldı. Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre 6 aya kadar vadeli standart TL mevduatlarda ve yatırım fonlarında stopaj oranı yüzde 15’ten yüzde 17,5’e çıkarıldı. Merkez Bankası’nın faiz indirimi döngüsüne girmesinin beklenildiği dönemde TL’ye ilginin devam etmesi için piyasa uzmanları ve ekonomistler stopaj oranlarında indirim olmasını öngörüyordu. İndirim yerine artış gelmesi tüm piyasada şok etkisi yarattı. Artışı anlamlandırmakta güçlük çeken ekonomist ve piyasa uzmanları vergi gelirini yükseltmenin stopaj artışında ilk hedef olduğunu söylerken Merkez Bankası’nın faiz indiriminin de daha düşük seviyede kalacağına işaret etti. Stopaj öncesi 350 baz puan seviyesinde olan indirim beklentileri 250 baz puana çekildi.

En son 1 Şubat’ta stopaj oranlarına 5 puanlık artış getirilmişti. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre, kısa vadeli TL mevduat ve yatırım fonları için stopaj oranı yüzde 15'ten yüzde 17,5'e çıkarıldı. Kararla, 6 aya kadar vadeli hesaplar için stopaj 17,5'e, 1 yıla kadar vadeli hesaplarda ise yüzde 12'den yüzde 15'e yükseltildi. Yatırım araçları arasında sıfır stopaj uygulanan hisse senedi alım satımı, hisse senedi ve arbitraj yatırım fonları ile devlet tahvilleri kaldı.

Artışı bir yere oturtamadılar 

Piyasa uzmanları stopaj artışının neden yapıldığını çözemediklerine dikkat çekerek sabahtan beri bu konuşu tartıştıklarını dile getirdiler. Bunun büyük bir sürpriz olduğuna işaret eden bilgi veren kaynaklar Merkez Bankası faiz indirimi sürecinde dövize koşulmasın diye stopaj indirimi beklenirken artış gelmesinin garip olduğunu vurguladı. Kaynaklar, anlamlandırma çabalarında ilk sıraya vergi geliri artışını koyarken ikinci olarak da oldukça yüksek ve akıldışı seviyelere gelen Merkez Bankası politika faiz indirimi beklentilerinin bu kararla makul seviyelere gerilediğini ifade etti.

Mevcut TL mevduat ve yatırım fonlarında vatandaşın en çok tercih ettiği para piyasası fonlarından çıkılarak dövize yönelinmesinin de stopaj artışı ile önünün kesilmesinin hedeflenmiş olabileceğini belirten kaynaklar yaptıkları her yorumun zorlama olduğuna dikkat çekerek artışı bir türlü bir yere oturtamadığını kaydetti.

Ekonomistlerin yorumu ‘açıklanamaz’ 

Bilgi veren bir başka kaynak da vergi artışının yanı sıra sıfır stopaj uygulanan devlet tahvillerine ilginin artırılmasının amaçlanmış olabileceğini belirtirken beklenen faiz indirimleri ile stopajın artırılmasının TL varlıkların reel getirisini düşürdüğüne işaret etti. Bu durumun kısa vadeli yatırımcıların yeniden pozisyon almasına yol açabileceğini kaydeden piyaza uzmanı ekonomi yönetiminin TL’de değer kaybını kontrol altına alma çabalarının ve siyasi belirsizliğin bir kısmının fiyatlandığı düşünüldüğünde dövize kaymenin olasılığının düşük olduğunu vurguladı.

Öte yandan sosyal medya platformu X’te de ekonominin gündemi stopaj artışı idi. Ekonomist Ali Ağaoğlu indirim beklediği stopajın artırılmasının nasıl açıklanacağını bilemediğini belirtirken ona ekonomist Mahfi Eğilmez “Açıklanamaz” yanıtı verdi.

■ Eylül 2020'den Mayıs 2024'e kadar sabit kaldı

Son 6 yılda yatırım fonları hariç TL mevduat stopaj oranları pandemi sonrası sık değişti. Mayıs 2019’da TL mevduat stopaj oranı 6 aya kadar vadelide yüzde 15 seviyesindeyken pandemi dönemi Eylül 2020’de 10 puan birden indirilerek yüzde 5’e çekildi. Bu oranlar Mayıs 2024’e kadar değişmezken, Mayıs 2024’te yüzde 7,5’e çıkarken Kasım 2024’te yüzde 10’a kadar yükseltildi 6 aya kadar vadeli standart TL mevduatın stopaj oranı. 1 Şubat 2025’te ise yüzde 15’e geldi. Eylül 2020’dan Ocak 2024’de kadar 1 yıldan uzun süre vadeli mevduatın stopaj oranı yüzde 0 idi, yeni kararla değiştirilmemiş olsa da yüzde 10 seviyesinde bulunuyor. Yatırım fonlarına yüzde 0 olarak uygulanan stopaj oranı Kasım 2024’te yüzde 7,5’e çekilerek standart TL mevduat ile eşitlendi. Hisse ve arbitraj hariç yatırım fonları kazancı artık standart TL mevduat stopaj oranları ile eşit oranda vergilendiriliyor.

Stopaj sonrası mevduat sahibinin getirisi nasıl azalacak?

Stopaj artırımı sonrasında EKONOMİ'nin hesaplamalarına göre 100 bin liralık standart TL mevduatta yatırımcının getirisinde en kısa vadede en az 103,01 liralık düşüş gerçekleşecek. Bir özel yabancı bankanın 32, 46 ve 92 gün vadeli standart TL mevduata verdikleri faiz oranı üzerinden yapılan hesaplamalar 32 gün vadede yüzde 47 faizle 100 bin lira yatıran mevduat sahibinin vade sonunda artık faiz getirisinin 3 bin 520,47 değil 3 bin 399,46 lira olacağını gösteriyor. 46 gün vadeli yüzde 42,75 faizle 100 bin lirasını yatıran mevduat sahibi vade sonunda 4 bin 579,52 lira değil 4 bin 444,83 lira alacak. Yani 134,69 liralık kayıp yaşayacak. 92 gün vadeli yüzde 45,5 faizle 100 bin lirasını yatıran ise vade sonunda 9 bin 748,22 lira değil 288.71 liralık kayıpla 9 bin 461,51 lira getiri sağlayacak.

Kaynak: Ekonomim/Şebnem Turhan